نحوه عملکرد آی یو دی و مزایا و معایب آن

روش های جلوگیری از بارداری بسیار متنوع است و شما می توانید با توجه به شرایطی که در آن قرار دارید و همچنین با توجه به مزایا و معایبی که هر یک از روش ها دارند، در نهایت مناسب ترین آنها را برای خود انتخاب کنید که رابطه زناشویی بهتر، با کیفیت تر و سالم تری با همسر خود داشته باشید.

البته برای انتخاب روش های جلوگیری از بارداری باید حتماً نظر دو طرف برای انتخاب روش در نظر گرفته شود، اما با توجه به اینکه بیشتر روش‌ها متوجه خانم ها هست باید در نظر گرفتن سلامتی آنها در اولویت باشد.

میزان اثرگذاری که هر روش دارد تاثیر زیادی در انتخاب آن روش خواهد داشت، اما در مورد روش‌های جلوگیری از بارداری بسیار مختلف است. خیلی از خانم ها ترجیح می دهند روشی را انتخاب کنند که هم طولانی مدت اثر داشته باشد و هم در صورتی که نظر آنها عوض شد برگشت پذیری داشته باشد تا بتوانند مجددا اقدام به بارداری کنند.

نصب آیودی یکی از این روش ها می باشد که اثر‌گذاری زیادی دارد و به همین دلیل در بین خانم‌ها رواج زیادی پیدا کرده است. در صورتی که شما هم در این فکر هستید که از این روش برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید لازم است که اطلاعات کاملتری در این زمینه داشته باشید تا با انتخاب آگاهانه آن، هم بدن سالم تر و هم رابطه زناشویی بهتری داشته باشید.

در این مطلب سعی شده توضیحات کاملی در رابطه با آیودی و نحوه عملکرد آیودی و همچنین مزایا و معایب آن برای شما شرح داده شود.

آیودی چیست؟

آیودی که مخفف کلمه Intrauterine Deviceمی باشد، در واقع دستگاهی است که داخل رحم می گذارند و شامل یک میله کوچک مانند حرف T انگلیسی می باشد که معمولاً توسط پزشک متخصص زنان یا ماما داخل رحم کار گذاشته می‌شود که نوع هورمونی آن با ترشح ماده ای به نام پروژستین و نوع مسی با آزاد کردن یون های مس، اجازه لقاح تخمک و اسپرم یا بارور شدن تخمک را نمی‌دهد.

همانطور که گفته شد آی یو دی ها دو نوع هستند یکی از آنها هورمونی و دیگری غیر هورمونی و از جنس مس می‌باشد.

 عملکرد آیودی چیست؟

به طور کلی دو نوع آیودی وجود دارد. نوع مسی و نوع هورمونی. نحوه عملکرد نوع هورمونی کمی متفاوت از نوع مسی است و هورمون پروژستینی که این دستگاه ترشح می‌کند یک مخاط زخیم در دهانه رحم ایجاد کرده و اجازه ورود اسپرم را نمی‌دهد و این هورمون جداره رحم را هم نازک کرده و اجازه کاشت تخمک لقاح یافته را به آن نمی‌دهد. به همین دلیل باروری اتفاق نخواهد افتاد.

در صورتی که آیودی مسی یون های مثبت آزاد می‌کند که برای اسپرم ها یک ماده سمی محسوب می‌شود و اجازه حرکت را از آنها گرفته و نمی‌گذارد که داخل رحم نفوذ پیدا کنند.

میزان اثرگذاری آیودی چقدر است؟

آیودی در دسته اثرگذارترین روش های جلوگیری از بارداری قرار می‌گیرد که تقریباً میزان شکست آن بین 0/2 تا 0/8 درصد می باشد.

در صورتی که قرص‌های ضدبارداری که خیلی از خانم ها برای جلوگیری از بارداری آن را انتخاب می‌کنند حتی تا 9 درصد خطا هم داشته و کاندوم هم که یکی دیگر از وسایل جلوگیری از بارداری است تا 18 درصد خطا دارد.

نکته دیگری که در رابطه با این دستگاه وجود دارد طول عمر آن است که از 3 تا 10 سال متغیر است و هر زمان که شما تمایلی به ادامه استفاده از آن نداشته باشید توسط پزشک یا ماما از رحم شما خارج می‌شود و از زمانی که خارج می‌شود شما مجدداً توانایی بارداری خواهید داشت.

انواع آیودی

 آیودی ها در آمریکا در پنج نوع مختلف با اسم های میرنا، اسکایلا، لیلتا، کایلینا (هورمونی) و پاراگارد (مسی) وجود دارند که طول عمر میرنا و کایلینا تقریبا 5 سال بوده و طول عمر اسکایلا و لیلتا حدود سه سال است. پاراگارد که نوع آیودی مسی و اسپرم کش می باشد تا 10 سال هم توانایی فعالیت دارد.

البته آیودی هایی که در ایران رایج است در این دسته قرار ندارد و عوارض آن متفاوت و گاهی بیشتر خواهد بود و بهتر است از قبل تحقیق کامل روی نوع آیودی که پزشک مد نظر شما می‌گذارد داشته باشید و بعد اقدام کنید. یا می توانید از داروخانه و مراکز پزشکی نوع بهتر را خریداری کرده و از پزشک بخواهید تنها برای شما کار بگذارد.

نحوه کارگزاری آی یو دی داخل رحم

اگر تمایل داشته باشید برای جلوگیری از بارداری آیودی داخل رحم شما گذاشته شود، در مرحله اول پزشک آزمایشی برای شما آزمایش تجویز می کند تا مطمئن شود در حال حاضر باردار نیستید یا اینکه در چند روز گذشته احتمال بارداری وجود نداشته است.

همچنین از شما تست پاپ اسمیر گرفته و تست نمونه برداری انجام می‌دهند تا عفونت مقاربتی یا قارچی نداشته باشید و با استفاده از اسپکولوم دهانه رحم شما را باز می کنند یا از بی حسی استفاده می‌کنند تا از نبود عفونت اطمینان حاصل کنند.

در این شرایط از یک وسیله اندازه گیری باریک استفاده می‌کنند تا عمق رحم شما سنجیده شود که با همین روش متوجه می شوند که دقیقاً باید آیودی کجا کار گذاشته شود و سپس آن را داخل رحم شما قرار می‌دهند.

بازوهای T شکل آیودی در ابتدا بسته هستند و شبیه چوب کبریت می باشد و هنگامی که آن را داخل رحم شما در قسمت مناسب قرار می‌دهند، بازوها باز شده و جلوی لوله های رحمی شما را مسدود می کند. این کار به سرعت انجام می‌شود و تمامی مراحل در عرض چند دقیقه انجام خواهد شد و درد زیادی ندارد.

 آیا کارگذاری آیودی دردناک است؟

 کار گذاشتن آیودی داخل رحم شما درد زیادی ندارد اما آنقدر هم دردناک نیست که از آن صرف نظر کنید. زیرا شدت درد برای افراد مختلف متفاوت احساس می‌شود. بعضی از افراد این درد را خفیف تر و بعضی شدیدتر احساس می‌کنند و ممکن است کار گذاشتن این وسیله داخل رحم باعث ایجاد احساس گرفتگی در آن شود که گاهی اوقات طول می‌کشد که از درد شدید به درد معمول دوره قاعدگی تبدیل شود و هر از گاهی گرفتگی تکرار می‌شود تا کاملا خود را داخل رحم جایگزین کند. بهتر است برای کاهش درد در همان زمانی که آیودی را داخل رحم جایگزین می کنند با نفس های عمیق درد را کاهش دهید.

عوارض آیودی چیست؟

عوارض آیودی در خانم های مختلف می تواند متفاوت باشد ولی از شایع‌ترین عوارض آن می‌توان به لکه بینی و درد در قسمت سینه و شکم اشاره کرد که در خیلی از خانم ها به مرور این درد کمتر می‌شود و از بین می‌رود.

ولی با توجه به نوع دستگاهی که استفاده می‌شود یکسری تغییراتی در عادت ماهیانه اتفاق می‌افتد و بعضی از خانم‌ها نخی که انتهای آیودی وصل شده که برای خروج استفاده می‌شود را حس می‌کنند و برای آنها احساس خوشایندی خواهد داشت.

اگر به پزشک متخصص مراجعه کنید و از او بخواهید که برای شما آیودی قرار دهد از شما سوال پرسیده می‌شود که تجربه بارداری و زایمان داشته‌اید یا خیر؟

معمولاً برای افرادی که تاکنون تجربه زایمان نداشته اند از قرار دادن آن امتناع می‌کنند. بعضی از پزشکان معتقد هستند که قراردادن آن ممکن است باعث سوراخ شدن رحم و یا بسته شدن دائمی لوله ها و ناباروری شود؛ ر صورتیکه اینطور نیست و علم جدید می‌گوید که شما می توانید به راحتی و بدون نگرانی از آیودی استفاده کنید و هر زمان که بخواهید آنرا خارج کنید.

تنها مشکلی که با قرار دادن متوجه شما خواهد شد این است که ممکن است برای چند روز خونریزی داشته باشید و عادت ماهیانه شما از همیشه شدیدتر باشد و گاهی اوقات این خونریزی ها ممکن است تا دو ماه هم ادامه دار باشد. در صورتی که تصور می کنید توان جسمی و شرایط تحمل این موارد را ندارید بهتر است از قرار دادن آن خودداری کنید.

آیا آیودی بر روی قاعدگی اثرگذار است؟

عوارضی که ممکن است آیودی روی بدن داشته باشد در خانم های مختلف متفاوت است، یکی از آنها تغییر دوران قاعدگی و شدت یافتن است که برای هر کسی رخ نمی‌دهد. اما اگر آی یو دی هورمونی استفاده کنید به دلیل اینکه هورمون ترشح می‌کند و جداره رحم نازک تر می شود، باعث کاهش خونریزی در طول دوره قاعدگی می شود و گاهی اوقات باعث توقف خونریزی می‌شود که خیلی از خانم‌ها در سه تا شش ماه اول ممکن است لکه بینی کنند که مشکلی نیست و با توجه به آرامش شما ممکن است برایتان مشکل ساز شود.

اما گاهی اوقات آرامش افراد را به هم می زند و به شکل یک معضل درمی‌آید ولی تقریباً بعد از چند ماه این مشکل رفع می‌شود.

در صورتی که آیودی مسی در چندماه اول موجب بالا رفتن خونریزی در طی قاعدگی می شود و چون خونریزی افزایش پیدا می‌کند دردهای قاعدگی هم به مراتب بیشتر از قبل خواهد بود که در خیلی از افراد بعد از سه ماه این تغییرات برطرف می شود.

در صورتی که آگاهی کامل داشته باشید نگرانی خاصی شما را تهدید نمی‌کند و تنها با تقویت خود و داشتن برنامه غذایی مناسب می‌توانید به راحتی خونریزی‌ها را جبران کنید تا این دوران را پشت سر بگذارید.

مکانیسم آیودی بعد از گذاشتن آن از چه زمانی آغاز می شود؟

یکی از متداول ترین سوال هایی که خانم ها برای استفاده از آیودی دارند این است که مصونیت بعد از قرار دادن آیودی از کی آغاز می شود و از چه زمانی بعد از گذاشتن آیودی می‌توانند با خیال راحت و بدون استفاده از سایر روش‌های پیشگیری رابطه جنسی داشته باشند؟

معمولاً بلافاصله بعد از اینکه آیودی کار گذاشته می‌شود عملیات آن آغاز می‌شود ولی اگر آیودی هورمونی استفاده کنید، تقریباً یک هفته بعد از قرار دادن، عملکرد آن شروع می‌شود و شروع آن به چرخه قاعدگی و پریود شما بستگی دارد.

 در صورتی که خانمی در دوران تخمک گذاری دستگاه را بگذارد پزشک به او می‌گوید که تا 7 روز دیگر از سایر روش ها برای جلوگیری از بارداری استفاده کند، ولی به طور کلی بهترین زمان برای قرار گذاشتن آیودی روز سوم تا پنجم قاعدگی می باشد که دهانه رحم باز است و اطمینان دارید که باردار نیستید.

آیا هنگام برقراری رابطه جنسی آیودی احساس می شود؟

با توجه به اینکه دستگاه آیودی داخل رحم کار گذاشته می‌شود، شما در زمان برقراری رابطه جنسی آن را احساس نمی کنید و فقط نخی که به آیودی وصل شده داخل واژن قرار می‌گیرد که اگر ناراحتی برای شما ایجاد کرد پزشک می‌تواند آن را برطرف کند و نخ را کوتاه‌تر کند.

آیا با وجود پریودی بارداری رخ میدهد؟

 همان طور که در ابتدای مطلب به آن اشاره شد یکی از کم خطرترین روش های پیشگیری از بارداری قرار دادن آیودی می باشد چون احتمال بارداری در آن بسیار کم است، ولی باز هم پزشکان توصیه می کنند بعد از اینکه مدت زمانی از قرار دادن آیودی گذشت مجدداً معاینات انجام شود تا در موقعیت درستی قرار داشته باشد تا احتمال بارداری از بین برود.

در صورتی که تمایل به بارداری داشتید اگر از آیودی های مسی استفاده کنید بلافاصله بعد از اینکه خارج شد می توانید باردار شوید، ولی در نوع هورمونی تا 6 هفته بعد از خروج آن هنوز مصونیت وجود دارد و بعد از این زمان می توانید اقدام به بارداری داشته باشید.

آیا امکان خروج آیودی وجود دارد؟

احتمال اینکه به صورت خودبه‌خود آیودی خارج شود بسیار کم است و نمی‌توان گفت که غیر ممکن است. اگر بخواهید احتمال آن را در نظر بگیرد تقریبا 0/05 درصد می‌باشد که مقدار بسیار ناچیزی است و اگر خارج شود متوجه خواهید شد.

برای اینکه اطمینان حاصل کنید می‌توانید نخی که از آیودی داخل واژن قرار گرفته را بررسی کنید.

با اینکه عوارض مختلفی که بعد از نصب آیودی ممکن است شامل حال شما شود را بررسی کردیم، بازهم این روش جزو رایج‌ترین روش‌های جلوگیری از بارداری است و محبوبیت زیادی دارد چون هم مدت اثر آن طولانی است و هم در مورد آیودی مسی هورمونی وارد بدن نمی‌شود و باعث افزایش وزن، کک و مک و سایر عوارضی که بقیه روش های جلوگیری از بارداری دارند نمی باشد.

در چه صورت بهتر است از آیودی استفاده نکنید؟

با اینکه گذاشتن آیودی یکی از ایمن ترین روش ها برای پیشگیری از بارداری ناخواسته می باشد، اما گاهی اوقات شرایط باعث می شود که گذاشتن آیودی برای شما ضرر داشته باشد و یا دچار مشکلات بیشتری که انتظار آن را ندارید بشویید.

پس بهتر است این شرایط را بشناسید و در صورتی که با هر کدام از آنها مواجه بودید از روش‌های دیگری برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید. در ادامه برخی از این شرایط را ذکر می کنیم.

• در صورتی که شک یا اطمینان به حاملگی دارید.

• داشتن سابقه بیماری التهابی لگن (PID) مراجعه با بستری در بیمارستان

• سل لگنی

• داشتن رحم با شکل غیرطبیعی (با معاینه‌ی لگن مشخص خواهد شد)

• بیماری ویلسون یا حساسیت به مس برای IUDهای مس‌دار

• وجود نقص در سیستم ایمنی

• وجود فیبرومی  یا همان زائده گوشتی متصل به دیواره رحم که اندازه و شکل حفره رحم را تغییر داده باشد.

• خونریزی شدید قاعدگی (دفع لخته) یا کم‌ خونی شدید

• اختلالات انعقادی

•  خونریزی واژینال بدون علت مشخص

• احتمال یا اطمینان به وجود بدخیمی رحم یا دهانه رحم (سرویکس)

 تحت چه شرایطی باید آیودی با احتیاط قرار داده شود؟

پیشنهاد می کنیم در صورتی که تصمیم گرفتید از آیودی برای پیشگیری از بارداری استفاده کنید، برای نصب آن به پزشک متخصص مراجعه کنید زیرا می‌تواند معاینات و بررسی‌های لازم را روی شما انجام دهد. در این صورت اگر شرایط خاصی داشتید که لازم بود این کار با احتیاط بیشتری انجام شود برای شما اجرا خواهد شد.

با اینکه ماما هم کار گذاشتن آیودی را انجام می‌دهد و این کار را به خوبی می‌داند اما ممکن است نتواند مانند یک پزشک معالج بررسی‌ها و معالجات لازم را انجام دهد.

در صورتی که تصمیم داشتید در رحم خود دستگاه آیودی قرار دهید، اگر هر کدام از شرایط زیر را داشتید حتماً با پزشک مشورت کنید زیرا با داشتن این شرایط باید دستگاه با احتیاط برای شما کار گذاشته شود.

• داشتن سابقه بیماری التهابی لگن ( PID ) بدون بستری در بیمارستان

• داشتن سابقه منوراژی یا همان خونریزی شدید در دوره‌ی قاعدگی

• داشتن سابقه دیسمنوره یا درد در زمان قاعدگی

• داشتن شریک‌های جنسی متعدد در زن یا همسر او

• امکان ابتلا به بیماری‌های قابل انتقال از طریق تماس جنسی ( STIs ) یا سابقه‌ی ابتلا به آن

• بروز اندومتریت یاعفونت مخاط رحم بعد از زایمان و سقط عفونی در 3 ماه گذشته

• داشتن سرویسیت یا التهاب دهانه رحم و واژینیت یا التهاب داخل واژن که درمان نشده باشد

• نداشتن سابقه زایمان​

مزایای استفاده از آیودی

آیودی هم مانند سایر روش های جلوگیری از بارداری بارداری موافقان و مخالفان خود را دارد زیرا این روش هم مزایا و معایب مشخصی دارد که در افراد مختلف با شدت های متفاوتی بروز می کند. ولی به طور کلی استفاده از این روش مزایای قابل توجهی دارد که در ادامه به چند نمونه از آنها اشاره می کنیم.

• اثربخشی بالا بلافاصله بعد از نصب

• قابلیت برگشت پذیری باروری بعد از خروج    IUD

• طولانی مدت بودن اثر پیشگیری از بارداری ( 2 تا 10 سال)

• عدم نیاز به یادآوری روزانه

• عدم تأثیر روی شیردهی

• پایین بودن آثار و عوارض هورمونی نسبت به سایر روش ها

• قابل استفاده تا یائسگی ( چنانچه فرد قبل از 50 سالگی یائسه شود، خروج IUD دو سال بعد و اگر بعد از 50 سالگی یائسه شود خروج 1 سال بعد انجام خواهد شد.

• تداخل نداشتن با تماس جنسی

• عدم تداخل با مصرف داروها

معایب استفاده از آی یو دی

با وجود تمام مزیت هایی که این روش دارد برای اینکه این روش را انتخاب کنید بهتر است از قبل معایب آن را هم بدانید تا با آگاهی بیشتری تصمیم‌گیری کنید. در ادامه برخی از معایب استفاده از آیودی را برای شما شرح می‌دهیم.

• خروج خود به خودی ( بسیار نادر است و متوجه خواهید شد)

• عدم توانایی پیشگیری از انتقال بیماری‌های منتقله از طریق تماس جنسی  (STIs)

• احتیاج به معاینه‌ی دوره‌ای

پرسش های متداول در مورد آیودی

سوالات متداول زیادی در رابطه با استفاده از آیودی و ضررها و شرایط بعد از آن که باید انجام شود پرسیده می شود. اگر بخواهیم به صورت خلاصه اطلاعاتی در رابطه با شرایط قبل و بعد از استفاده از آی یو دی برای شما بدهیم، می‌توان گفت که تقریباً تمام خانم ها حتی آنهایی که تا بحال زایمان یا بارداری نداشته اند هم می توانند از آیودی استفاده کنند و فقط کافیست آیودی مناسبی انتخاب کنند و فرد متخصصی آن را به درستی کار بگذارد.

در صورتی که این سوال برای شما مطرح می‌شود که آیا می‌توانید بعد از قرار دادن آن فعالیت جنسی و همچنین فعالیت جسمی داشته باشید باید بگویم که معمولا تا 10 روز بعد از قرار دادن آن بهتر است از بلند کردن اجسام سنگین و انجام حرکات ورزشی خودداری کنید تا به صورت کامل داخل رحم جا بگیرد و خود را تصویب کند و از هرگونه حرکت شدید جلوگیری به عمل بیاید.

برای این منظور معمولاً پزشکان برای شما یک ماه بعد از قرار گذاشتن آیودی سونوگرافی تجویز می کنند تا مطمئن شوند بعد از گذشت یک ماه هنوز آیودی در سر جای مناسب خود قرار دارد.

همچنین پیشنهاد می کنند برای اطمینان صددرصدی از عدم بارداری در ماه اول، بعد از گذاشتن آیودی از روش‌های دیگر جلوگیری از بارداری در کنار آن استفاده کنید که معمولاً قرص های ضد بارداری یا کاندوم را پیشنهاد می‌کنند و شما می توانید با توجه به شرایطی که در آن قرار دارید یکی از آنها را برای حداقل دو هفته بعد از قرار دادن دستگاه انتخاب کنید تا اطمینان بیشتری حاصل کنید.

با اینکه درد و خونریزی و لکه بینی بعد از گذاشتن آیودی در خانم های مختلف متفاوت است، اما ممکن است شما فقط چند روز لکه بینی و درد مختصر داشته باشید و یا این درد و خونریزی تا یک و حتی دو ماه بعد از قرارداد آیودی با شما همراه باشد، به طوری که گاهی اوقات باعث کلافه شدن شما می شود.

در این شرایط بهتر است از کمپرس آب گرم برای محل درد استفاده کنید و یا در صورت تشدید این شرایط می توانید از مسکن استفاده کنید، ولی باید بدانید که این شرایط کاملاً طبیعی است و نیازی به نگرانی نیست.

همچنین شما می توانید به راحتی به ورزش و فعالیت های جسمی بعد از یک ماه یا دو ماه بپردازید و نگرانی از این بابت نخواهید داشت. ولی به طور جدی از حرکت‌های شدید ورزشی یا بلند کردن اجسام سنگین در ماه اول خودداری کنید.

از دیگر مواردی که معمولاً پزشکان بعد از گذاشتن آیودی تجویز می کنند خوردن قرص هایی است که برای جلوگیری از عفونت‌های احتمالی تجویز می‌شود تا خیالتان راحت باشد که هیچگونه التهاب و عفونت شدید بعد از گذاشتن آیودی برای شما رخ ندهد، چون در بسیاری از خانم ها بعد از قرار دادن آیودی یکسری التهاب و عفونت ها ایجاد می شود که با مصرف این قرص‌ها به راحتی از بین میرود.

در شرایط فعلی حتی پزشکان متخصص اگر متوجه شوند شما تاکنون بارداری و زایمان نداشته اید و به تازگی ازدواج کرده اید از قرار دادن آیودی امتناع می‌کنند و با گفتن شرایطی مانند بسته شدن لوله ها و سوراخ شدن رحم و عدم بارداری برای همیشه، باعث ایجاد استرس در شما می شوند. ولی این گونه نیست و شما می توانید از این روش برای جلوگیری از بارداری استفاده کنید.

ولی در صورتی که از آیودی 10 ساله استفاده کردید بهتر است که از سال هشتم به فکر روش دیگر یا استفاده از نوع جدیدی باشید تا خیالتان از بابت درصد خطای آن راحت باشد و رابطه امن تری را تجربه کنید.